UN KURDU ( Tenebrio molitor) üretimi

Un kurdu (Tenebrio molitor) oldukça besleyici ve kullanımı yaygın
bir canlı yem türüdür. Koloni eğer uygun
koşullarda ve hijyen kurallarına uygun bir şekilde bakılırsa koku yapmaz.
Yine un kurdu kültürü bilinen bir kaynaktan parazit taşımadığından emin
olunarak temin edilmiş ise insan ve hayvan sağlığı
için zararlı olabilecek bir hastalık taşımaz.
Öncelikle un kurtlarının yaşam döngüsünü inceleyelim.

Un kurtları yumurta, larva, pupa ve ergin böcek olmak
üzere 4 yaşam evresine sahiptirler. Yaşam döngüsünün tamamlanması ortalama
100 gün kadar sürer. Bu süre ortamdaki besin miktarı, çevre ısısı gibi
faktörlerin etkisiyle değişebilmektedir.

Yaşam Evresi	Süre*
Yumurta	4-19 gün
Larva	10 hafta
Pupa	6-18 gün
Ergin Böcek	8-12 hafta
* süreler çevre ısısı, besin miktarı, nem oranı gibi etkilerle değişebilir. Pek çok kaynakta farklı süreler görülebilir.

Yaşam döngüsünü madde madde özetleyecek olursak:
1- Yumurtadan larva çıkar.
2- Larva yataklık materyalinin altına inerek burada beslenir ve büyür. Bu
süreç içinde 10 ila 20 arasında değişen kabuk değiştirme evreleri görülür.
Bu kabuklar yataklık içinde gözlenebilir.
3- Larva yumurtadan çıktıktan yaklaşık 3 ay sonra son kez kabuk değiştirir.
Yeni kabuk değiştirmiş larva beyaz renklidir ve dış iskeleti henüz
sertleşmediği için oldukça yumuşaktır, dolayısı ile sindirilebilirliği
yüksektir.
4- Ergin larva yaklaşık olarak 2.5-3.5 cm. boyundadır ve rengi altın
sarısından kahverengiye kadar değişen karakterdedir.
5- Son kabuk değişiminden sonra larva yataklığın yüzeyine gelir.
Gövde tıknazlaşmış ve dış iskelet yumuşamıştır. Hareket etmeyi bırakır ve
“C” harfi şeklinde kıvrık bir hal alır. Kısa bir süre sonra beyaz renkli
çıplak pupa halini alır. 1-2 gün sonra rengi sarımsı kahverengiye döner.
Pupalar beslenmez ve rahatsız edilmedikleri sürece hareket etmezler.
6- 16-18 gün sonra pupalardan ergin böcekler çıkar. Böcekler pupadan ilk
çıktığında beyaz renklidirler ve dış iskeletleri oldukça yumuşaktır. 2-7 gün
içinde renkleri önce kırmızı sonra kahverengi ve en son olarak siyaha döner
ve dış iskeletleri de tamamen sertleşir. Ergin böcekler kanatlara
sahiptirler ancak uçamazlar, hızlı bir şekilde yürüyerek hareket ederler.
7- Pupadan çıktıktan 9-20 gün sonra ergin böcekler yumurtlamaya başlarlar.
2-3 ay kadar yumurtladıktan sonra ölürler. Her bir dişi un kurdu günde
yaklaşık olarak 40 kadar beyaz renkli, fasulye tanesine benzer şekilde
yumurta bırakır. Yumurtaların gözle görülmesi oldukça zordur. Çünkü hem
oldukça küçüktürler, hem de yapışkan bir yüzeye sahip oldukları için
yataklık ile kaplanırlar.
8- Yumurtalardan yaklaşık 4-19 gün kadar sonra beyaz renkli larvaların
çıkması ile bu döngü tekrar başlar. Larvalar yumurtadan çıktıktan ancak
birkaç hafta sonra gözle görülebilirler.
Üretim kabı seçimi:
Un kurtları
gelişmek ve çoğalmak için derin kaplardan ziyade yayvan fakat yüzey alanı
geniş kaplara ihtiyaç duymaktadırlar. Ayakkabı kutusu ebatlarında bir kap
işinizi fazlası ile görecektir. Tabi üretim kabının boyutunda bir sınırlama
yoktur. Ne kadar kurt ihtiyacınız varsa kabı da o oranda büyük
tutabilirsiniz. Kap, temizlik kolaylığı için tercihen plastikten imal
edilmiş olmalıdır. Işığı geçirmemesi için opak renge sahip kaplar
kullanılmalıdır. Kimi
yetiştiriciler tahtadan ve mukavvadan kaplar kullanmaktadır. Bu tip kapların
temizliği zordur, zararlaı mikroorganizmalara ev shipliği yaparlar ve de
pürüzlü bir yüzeye sahip oldukları için ergin böcekler kap çeperine tırmanıp
kaçabilmektedirler.
Kapak kullanımı ve
havalandırma:
Havalandırma, un kurtlarının oksijen
ihtiyacını karşılamak ve küf, mantar gibi saprofit canlıların yataklık üzerinde üremesini engellemek için şarttır.
Ergin böceklerin kanatları vardır ancak uçamazlar ve dolayısı ile üretim
kabından dışarı çıkamazlar. Bu sebeple kimi yetiştiriciler üretim kaplarının
üzerini kapatmazlar. Ancak bizim tavsiyemiz kapların üzerinin kapatılması
yönündedir. Bu sayede karıncalar, sinekler, örümcekler gibi yabancı
böceklerin kültürünüzü enfeste etmesini önlemiş olursunuz. Kapağa uygun
birkaç yerinden delik açmanız havalandırma için yeterli olacaktır.
Sıcaklık:
Un kurtları için ideal sıcaklık 25- 27 C
arasıdır. Bu değerler arasında sorunsuz ve hızlı bir şekilde gelişme
gösterirler. Ancak 18-37 C dereceler arasında da üreyip hayatlarını devam
ettirebilirler. 16 C derecenin altında üreme durur ve 4.5 C derecenin
altında ölmeye başlarlar.
Aydınlatma:
Un kurtları ışıktan hoşlanmazlar. Bu sebeple
kültürün karanlık bir yerde tutulmasında ve üretim kabının ışığı
geçirmeyecek şekilde opak renkte olmasında fayda vardır.

Nem ihtiyacı:
Diğer tüm canlılar gibi un kurtlarının da
suya ihtiyacı vardır. Ortamın nemi çok düşük olursa büyüme hızı yavaşlar ve
ergin boyda kısalma gözlenir. Ortamın nemi çok fazla olursa bu sefer küf ve
mantar üremesi gözlenir.
Nem oranı yüksek olursa (ideal %70), ergin
böcekler daha fazla yumurta bırakırlar. Yapılan bir çalışmada %20 nemli
ortamda tutulan un kurtları ortalama 4 adet yumurta bırakmışlardır, %65
nemli ortamda tutulanlar ise ortalama 102 yumurta bırakmışlardır. Ayrıca ortamın nem düzeyinin
düşük olması ve un kurtları sıvı ihtiyaçlarını karşılayabilecek besinler
bulamamaları halinde kolonide yamyamlık gözlenmeye başlar.
Ergin böcekler sıvı ihtiyaçlarını karşılamak için koloninin diğer üyelerine
saldırırlar. Yumurtaları yerler.Un
kurtlarının sıvı ihtiyacını nasıl karşılayabilirim?1-
Patates, havuç, kabak, elma, armut gibi sebze ve meyvelerden bir dilim
yataklığın üzerine koyarsanız un kurtları bu besinden tüketmek
suretiyle sıvı ihtiyaçlarını karşılayabilirler.
2- Meyve ve sebzeleri kullanmadan önce iyice yıkamanız, un kurtlarınız için
zararlı olabilecek pestisitler gibi kimyasal madde kalıntılarını gidermek
açısından yararlıdır.
3- Patates, elma gibi besinleri kullanırken kabuklu kısımlarının yataklığa
bakmasına dikkat ediniz. Bu sayede yataklığın fazla
nemlenmesini ve küflenmesini engellemiş olursunuz.
4- Kullanacağınız sebze-meyve dilimlerini kabuklu değil ise bir parça
alüminyum folyo veya herhangi bir malzeme üzerinde verebilirsiniz. Böylece
hem yataklığın ıslanmasını engellersiniz, hem de besini
değiştireceğiniz zaman pratik bir şekilde bu işlemi gerçekleştirebilirsiniz.
5- Hiçbir zaman fazla miktarda besin vermeyiniz. Çünkü un kurtları
tarafından tüketilmezse hızla bozulma ve küflenme eğiliminde olan bu
besinler kültürünüzün çökmesine neden olabilmektedir. En iyisi tüketildikçe
azar azar ilave etmektir.
6- Aşırı sıcak ve kuru havalarda ortamın nemini artırmak için bir parça
çuval bezinden yararlanabilirsiniz. Bir parça çuval bezini ıslatıp suyunu
iyice sıkınız ve alüminyum folyo üzerinde yataklık üzerine
yerleştiriniz. Bu işlem ortamın nemini artıracaktır.
7- Ayrıca üretim kabının ortasına kurtların tırmanamayacağı bir kap içinde
ıslak sünger koymanızda ortamın nem düzeyini artıracaktır.
8- Tavsiyemiz su ve nem ihtiyacının giderilmesi için un kurtları için özel olarak
üretilmiş jel şeklindeki ürünlerin ve hazır yaş mamaların kullanılmasıdır. Bu jel kıvamındaki
üründen kurtlar ihtiyaçları olan suyu alabilmektedirler. Ürün jel kıvamında
olduğu için yataklığı ıslatmamaktadır, küf oluşumu
gibi sorunların önüne geçmektedir. Kullanımı oldukça pratiktir.

Yataklık seçimi:Un kurtlarının besleyici
değerleri kullanılan yataklık ile birebir ilişkilidir. Un kurtları içinde
barındıkları yataklığı aynı zamanda besin olarak kullanırlar. Yataklığın 4-7 cm. kadar olması
idealdir. Un kurtları oldukça hızlı bir
metabolizmaya sahiptirler. Dolayısı ile besin maddelerini hızlı bir şekilde
tüketirler. Yataklığın sık sık kontrol edilip gerekirse
değiştirilmesinde fayda vardır.

Tavsiyemiz un kurtları için üretilmiş, besleyici değeri yüksek,
vitamin-mineral katkıları ile dengelenmiş hazır yataklıkların
kullanılmasıdır. Profesyonel olarak hazırlanmış formulasyonlar her zaman için
daha besleyicidir ve kullanımı daha pratiktir. Ancak arzu ederseniz kendi
yataklığınızı da oluşturabilirsiniz. Buğday unu, mısır unu, tahıllar, kuş
yemi olarak kullanılan taneler ve kuru maya yataklık olarak kullanılabilecek
maddelerdir. Yataklık oluştururken tek tip malzemeden değil de, birden fazla
malzemenin karışımından yararlanırsanız daha iyi sonuç alırsınız. Unutmayın,
un kurtlarının besleyici değerleri direkt olarak kullanılan yataklık kalitesi
ile ilişkilidir.Un kurtları nasıl toplanır: Un kurtlarını toplamak oldukça basittir. Günlük ihtiyacınız için koloniden
birkaç tane alıp evcil hayvanlarınıza verebilirsiniz.
Eğer ihtiyacınız çok daha fazla ise o zaman yataklıktan bir
miktar alıp bir elek aracılığı ile elerseniz kurtların eleğin üzerinde
kaldığını göreceksiniz. Bu sayede bol miktarda un kurdunu pratik bir şekilde
toplamış olursunuz.
Temizlik:Un kurdu kolonisinden ölü
larva, pupa ve böcekleri ayırmak suretiyle temizlik işlemini
gerçekleştirebilirsiniz. Ölü larvalar ve pupaların rengi koyu kahverengi,
siyaha yakın bir hal alır. Ölü böcekler ise hareketsiz olmaları ve
antenlerinin kıvrık bir şekilde durması ile kolayca ayrılırlar. Un kurdu
kolonisini ışıklı bir ortama çıkarırsanız canlı larva ve ergin böcekler
hızla alt taraflara doğru kaçışacaktır. Bir süre sonra yüzeyde sadece
ölülerin ve pupaların kaldığını göreceksiniz.

Dışkılar, değiştirilen kabuklar tarafından kirlenmiş ve içindeki
besleyici öğeleri tüketilmiş olan yataklığın belirli aralıklarla
değiştirilmesi gerekir. Genelde kirlenmiş yataklığın rengi
koyulaşmıştır ve hafif bir amonyak kokusu duyulabilir. Bu durum değişim
zamanının geldiğini gösterir. Yataklığı bir elek ile eleyip larva, pupa
ve ergin böcekleri ayırabilirsiniz. Daha sonra yeni yataklığa bunları
transfer ederek koloniyi burada üretmeye devam edebilirsiniz.

Un kurdu ihtiyacım yok ama kültürü kaybetmek
istemiyorum. Ne yapmalıyım?Eğer un kurdu ihtiyacınız yoksa ve
elinizdeki kültürü kaybetmek istemiyorsanız, un kurtlarının metabolizmasını
düşürerek üremelerini engelleyebilirsiniz. Kaynaklar 9-10 C derecede tutulan
un kurtlarının çok az beslenerek ve üremeyi durdurarak aylarca zarar
görmeden canlı kaldıklarını bildirmektedir. Kaynaklarda bu kurtları oda
sıcaklığında bir yere aldığınızda tekrar aktifleşip, üremeye başlayacakları
yazmaktadır. Bu bilgileri uygulamalı olarak test etmediğimiz için herhangi
bir yorumda bulunamıyoruz. Sadece serin ortamda tutulan ergin böceklerin
hareketlerinin bir hayli yavaşladığını gözlemleme fırsatımız oldu.
Kaynaklarda böyle bir yöntemden bahsedildiği için buraya eklemeyi uygun
gördük.Un kurtlarının pupa olmasını istemiyorum. Ne
yapmalıyım?Un kurtlarının canlı yem olarak en çok tercih edilen
halleri larva formlarıdır. Ancak larvalar bir süre sonra pupa olacak ve
ergin böcek haline geleceklerdir. Elinizde larvaların pupa olmasını önlemek
için buzdolabında bir miktar yataklık içinde saklayın. 4-5 günde bir
larvaları oda sıcaklığında bir yere alın ve 1 saat kadar bekleyin. Larvaları
sıvı ihtiyaçlarını karşılayabilecekleri bir miktar besin ( bir parça
meyve-sebze, jel veya yaş mamalar gibi) ile besleyip tekrar buzdolabına
kaldırın. Bu şekilde uzunca bir süre larvaların pupa olmasını engelleyerek
canlı bir şekilde saklayabilirsiniz.Kullanım alanları:Un kurtları pek
çok evcil hayvan için yüksek kaliteli protein kaynağıdır. Canlı yem olarak
en çok larva formları tercih edilir. Bunun yanında pupa ve ergin formları da
kullanılabilmektedir. Pupa formları kaplumbağalar tarafından, ergin böcek
formları ise başta sürüngenler olmak üzere pek çok evcil hayvan tarafından
iştahla tüketilir.Kullanım alanlarını maddeler
halinde özetlemek gerekirse;
1- Başta bülbüller gibi ötücü kuşlar olmak üzere pek çok kuş türü tarafından
iştahla tüketilir.
2- Pek çok akvaryum balığı için besleyici ve lezzetli bir yem türüdür.
3- Ergin larvalar olta balıkçılığında sıklıkla kullanılan canlı yemlerdir.
Zira un kurtları diğer pek çok canlı yeme göre olta iğnesinde oldukça uzun
süre canlı kalırlar ve olta iğnesine kolay bir şekilde sabitlenebilirler.
4- Un kurtları pek çok sürüngen (su kaplumbağaları, bukalemunlar, skingler
vb.), kurbağa ve semender için en ideal canlı yemlerden biridir.
5- Fare, sıçan, marmoset, yarasa gibi böcekçil küçük memeliler içinde uygun
bir yem türüdür.
6- Akrepler, tarantula gibi örümcekler ve daha pek çok böcek ile beslenen
eklembacaklı içinde kullanılabilecek bir yemdir.
7- Son olarak ülkemiz için uygun olmasa da pek çok ülkede un kurtları
insanlar tarafından da tüketilen canlılardır.

Un Kurdu
(Tenebrio molitor) besin öğeleri analizi:

Yaşam Evresi	Kuru madde %	Rutubet %	Protein %	Karbonhidrat %	Yağ %	Kül %
Larva	43.05	56.95	48.31	8.31	40.46	2.92
Pupa	38.39	61.61	55.30	4.89	36.54	3.27
Ergin Böcek	42.10	57.90	59.43	9.08	28.33	3.16
% değerler besleme şekline göre değişebilir.

alıntıdır